İş zekası nedir? Bu sorunun cevabı, firmaların yapmış olduğu faaliyetlerden elde edilen verileri, daha etkili bir şekilde olabilmesini sağlayan bilgilere dönüştüren uygulamalardır. Bu uygulamalar bir süreç şeklinde çalışır. Bu sürecin oluşumunda gelişen teknoloji ve analitik bilimi önemli yer tutar. İş zekası, şirketlerin iş analitiği, veri toplamasını, verileri görselleştirmesini sağlayan ve bu veriler ışığında şirket politikaları hakkında stratejiler uygulayarak kararlar alınmasına yardımcı sistemler bütünüdür. Şirketlerin karar alma mekanizmasına oldukça faydalı olan bu sistemler, gelişmek ve iş alanını büyütmek isteyen şirketler açısından oldukça yararlıdır. İş zekası sistemi işlediği ve dönüştürdüğü veriler ışığında karar alır. Bu kararlar içgüdüsel veya duygusal değildir. Rasyonel ve gerçek verilere dayalı kararlar alındığı için doğru karar alma noktasında oldukça faydalıdır. Böylece şirketin iş yürütme süreçlerini yönetmesi açısından ortaya çıkabilecek sorunları azaltma noktasında faydalı sistemlerdir.
İş zekası, şirketler için yeni fırsatlar ve iş alanlarını büyütme konusunda faydalı bir sistemdir. İş sahibi kişi için yeni fırsatlar yaratma sürecini bilgileri doğru bir şekilde kullanarak yapar. Bu fırsatları etkili stratejilerle geliştirmek ve bunun sonucu olarak piyasada kalıcı olunmasını sağlar. İş zekası sadece günümüz verileri ile değil, geçmişte olmuş veya gelecekte olabilecek senaryolar üzerine de çalışır. Bu sayede şirket hem geçmişten gelen birikimleri kullanır hem de gelecekte başına gelebilecek sorunlar hakkında önceden önlem alma şansı bulmuş olur.
İş zekasının tarihi, 1958 yılına uzanır. Hans Peter Lunh yazmış olduğu makalede ilk kez iş zekası tanımını kullandı. Bu zekayı, istenen hedefe doğru gitmek için doğru aksiyon kılavuzu olarak tanımlar. Bugün kullanılan iş zekasının asıl olarak, 1960- 1980 yılları arasında, DSS tarafından karar alma ve planlama konularında kullanılmak üzere gelişim gösterdi. Geçmişten beri bu konuda yapılan çalışmalar ve günümüz teknolojileri ile iş zekası büyümek isteyen şirketler açısından vazgeçilmez bir programdır. Ham verilerin karmaşıklıktan kurtulup görsel bir şekilde kişilere sunulması ile karar alma mekanizması ve iş yerine dair gelecek planlaması yapılması çok daha kolay hale gelir.
İş Zekası Sistemleri Çalışma Süreci Nasıldır?
İş zekası uygulamaları, bir süreç şeklinde çalışır. Alınan ham verilerin herkesin kullanabileceği şekilde anlaşır hale getirilmesinde 4 temel adım vardır. Ilk üç adım olan, veri toplama, analiz etme ve görsel hale getirme aşamaları, karar vermek için hazırlık mahiyetinde aşamalardır. Bu sistemler bu aşamaların otomatik ve hızlı bir şekilde yapılmasına olanak sağlar. İş zekası uygulamalarının çalışma sürecindeki 4 aşama şu şekildedir;
- Birçok kaynaktan veri toplama aşaması; iş zekası, birden fazla kaynak ve veri tabanından, dağınık halde ve karmaşık biçimde bulunan verileri toplayarak, bir temel oluşturur. Bu verileri sırasıyla, ayıklama, dönüştürme ve yükleme aşamalarından geçirir. Depolama merkezine gelmeden önce veriler, yeniden biçimlendirme işlemine tabi tutulur. Sistem içerisindeki uygulamalara bu veri topluluğu içerisinden gerekli olan verileri bulma konusunda kolaylık sağlanmış olur. İş zekası Oracle gibi veri toplama uygulamalarından bu aşamada yardım alır.
- Eğilimleri ve tutarsız noktaları açığa çıkarma aşaması; verileri bulma, işin şu anki durumu hakkında çeşitli görüşler sağlayan, tutarsızlıkları ve sorunları bulmak için kullanılan aşamadır. Çeşitli sistemler ve otomasyonlar kullanarak çalışır. İş zekası araçları, genellikle çeşitli veri modelleme ve analiz türlerine sahip olup bunların hepsini en doğru karara ulaşmak için kullanır.
- Elde edilen sonuçları sunma amacı ile görselleştirme aşaması; iş zekası programları, bulunan verilerin anlaşılmasını ve diğer kişilerle paylaşılmasını daha kolay hale getirmek için, görselleştirme yöntemi kullanır. Çeşitli raporlama yöntemleri, kullanıcıların çalıştıkları iş yerinde uygulanan kararları ve yapılan planların ne olduğu konusunun öğrenilmesine yardımcı olmak için şemalar, grafikler ve veri panoları gibi veri görselleştirme araçları kullanılır.
- Elde edilen veriler ve sonuçlar ışığında içgörülere dayalı gerçek zamanlı olarak faaliyete geçme aşaması; mevcut olan verilerin geçmiş verilerle birlikte iş faaliyetleri açısından görülmesi ve alınan karar sonucu eyleme geçilmesi aşamasını hızlandırır. Bu sayede işin yapılmasından alınan verim artar. Değişen piyaasalara çok çabuk uyum sağlanarak, uzun vadeli planlamalar yapılabilir. Müşteri memnuniyeti açısından da önemli uygulamalardır.
Bu aşamaları eksiksiz ve otomatik şekilde uygulayan iş zekası sistemleri, analizlerin elle yapılması sonucu ortaya çıkan işlerin yavaşlama sorununun ve diğer sorunların önüne geçmiş olur. Hız, pratiklik ve doğru karar alma mekanizmasının gelişimi açısından çok başarılı sonuçlar elde edilir.
İş Zekası Sistemlerinin Kullanılmasının Avantajları Nelerdir?
İş zekası yazılımları, kullanıldığı işyerlerinin gelişimine büyümesine pozitif anlamda çok katkı verir. Bu yazılımlar, günümüzde teknolojinin hızla gelişmesine bağlı olarak sürekli güncellenir. Bu güncellemeler ile birlikte, sistemin topladığı veri tabanları da sürekli olarak genişler. Bu sayede her geçen gün artan veriler ışığında şirket açısından gelecek planlaması yapılması ve bu konuda karar alınması hususları kolaylaşır. Bunun yanı sıra iş yerinde alınan yanlış kararların önüne geçerek işyerinde yaşanabilecek olan zaman kayıplarının önüne geçmiş olur. İş zekası ve veri analitiği sistemlerinin kullanımı sonucu şirketlere sağladığı avantajar;
- Günümüzde kullanılan iş zekası ve veri madenciliği sistemleri aracılığı ile bilgi analizi ve performans durumu analizi hızlıca yapılabildiğinden dolayı kullanılan işyerlerindeki iş verimi artar. Bu sayede üretim ve hizmet kapasitesi artacağı için müşteri memnuniyeti de buna paralel olarak artar.
- İşyerinde mevcut sorunları ve gelecekte yaşanabilecek problemleri tespit etme ve çözme konusunda da oldukça faydalıdır. Çeşitli senaryolar ile çeşitli çözümler üreten iş zekası ve analitiği sistemleri, bu açıdan sorun çözücü konumundadır.
- Şirketlerin geleceğe yönelik olarak gerçekçi büyüme rotalarını çizmesi açısından da iş zekası araçları kullanılır. Gerçeğe uygun senaryolar ile şirketlerin ne zaman hangi konumda olabileceği sorularına gerçek veriler ışığında cevap bulunur.
- Operasyonel iş yapımı süreçlerinde daha verimli ve konsantre çalışılmasını sağlar.
- Şirketlerin hitap ettikleri iş alanlarındaki müşterilerin davranışları ve alışkanlıkları açısından doğru veriler ile satış politikalarını doğruca yönlendirilmesini sağlar.
- Satış yapma, pazarlama ve şirketin ekonomik verimini doğru şekilde kontrol edilebilmesini sağlar. Bu sayede şirket yönetimi kolaylaşır.
- Geçmiş verileri, şu an mevcut verilerle karşılaştırarak, şirketin gidişatı hakkında gerçeğe uygun sonuçlar ortaya çıkarır.
- Şirketlerden alınan verilerde veya müşteri hareketleri açısından alınan verilerde bir anormallik varsa bu sorunlar hakkında anlık raporlar ile uyarı yapar. Bu sayede en az zarar alacak şekilde çeşitli sorunlar aşılmasını sağlar.
- Büyük şirketlerin farklı iş departmanları arasında veri alışverişini ve anlık bilgi paylaşılmasını sağlayarak, düzenli ve uyumlu çalışılması olanağı sunar.
- İş zekası bileşenleri; şirket hareketlerinin görünürlüğü artar. Bu sayede, özen ve dikkat verilmesi gereken alanlar iyice ortaya çıkar. Aynı zamanda şirket içi hesap verilebilirlik oranı da artar. Bu sayede sorumlulukların çizgisi tam anlamı ile çekilmiş olur.
İş Zekasının Kullanım Alanları ve Kullanım Biçimi
İş zekası sistemleri, işletmelerin pek çok alanında kullanılmaya müsait şekilde oluşur. Sadece karar alma veya planlama konusunda değil şirketin farklı birimlerinin çalışmalarının yürütülmesi ve denetlenmesi açısından da faydalı sistemlerdir. İş zekası web uygulamaları ve sistemlerinin kullanım alanları şu şekildedir;
- Müşteri tecrübesi; iş alanındaki müşterilerin bilgilerine ve verilerine tek bir sistem üzerinden ulaşmayı mümkün hale getirir. Bu sayede müşterilerin etkileneceği alanlarda çalışmalar yapılmasını sağlar.
- Satış ve pazarlama stratejilerin; tüketici olan kişilerin, davranışları ve ürünleri satın alma yönelimleri hakkında gerçek veriler sonucu ulaşılan sonuçlar ışığında değiştirmesini ve güncellenmesini sağlar. Aynı şekilde gelecek olan pazarlar girişi kolaylaştırarak maddi açıdan büyüme sağlar.
- Operasyon faaliyetleri; sürekli olarak yapılan operasyonel işleri, otonom hale getirerek, süreçlerin iyileşmesini ve hızlanmasını sağlar. Bu sayede şirket verimi ve üretim kapasitesi artar.
- Şirketin finansal yapısı; kullanılan şirketin ekonomik yapısı hakkında, geçmiş şu anki verileri karşılaştırarak tek bir görünümde toplanmasını sağlar. Bu sayede şirketin finans yönetimi konusunda daha doğru kararlar almasını sağlar. Gelecekte yapılacak yatırımlar da doğru şekilde planlanmasında rol alır.
- Şirket deposu ve stoğu denetimi; stoklarda bulunan ürünlerin denetimini ve yönetimini gerçekleştirmek amacı ile kullanılır. Satın alma yönelimi analiz etme konusunda yardımcı olarak otonom raporlar hazırlar.
- Şirket verilerinin güvenliği ve uyumluluğu; doğruluğu ve görünürlüğü artırmak için verileri merkezi içine alarak, oluşan problemler ve güvenlik açıklarının hızlı ve pratik bir şekilde ortaya çıkarılmasını sağlar. Bu sayede olası uyumluluk sorunları veya güvenlik açıkları daha büyük kayıplara neden olmadan önce engellenmiş olur.
İş zekası sistemleri, bu alanların hepsinde etkine ve faydalı bir rol alarak çalışmasını sürdürür. Bu sebeple iş zekası sistemi kullanacak kişiler, kaliteli ve düzgün çalışan yazılımları tercih etmesi gerekir. Şirketlerin sürekli olarak gelişimi ve piyasanın gelişen yapısına uygun olarak güncellenmesi konusunda, kaliteli iş zekası ürünlerinin kullanımında fayda vardır. Aksi halde sistemlerden alınacak verim düşer.
İş Zekası Sistemlerini Kimler Kullanır?
İş zekası sistemleri, akla gelebilecek her iş alanında kendine yer bulan sistemlerdir. Bu sayede işini geliştirmek isteyen herkes tarafından kullanılabilir. Kişilerin işletmeleri için en doğru iş zekası ürününü seçmeleri gerekir. Aksi halde, bu sistemlerden alınacak verim düşer. İş zekası uygulamalarını kullanan kişiler şu şekilde sıralanabilir;
- Alanında profesyonelleşmiş veri analizi yapan analistler; bu kişiler, veriler üzerinde, daimi olarak en dip noktalarına kadar araştırma ve inceleme yapan kişilerdir. Analistler; bu sistemlerin kullanımı ile veri toplama ve doğru verilerin bulunması konusunda oldukça fayda sağlarlar. Kendi iş stratejilerini geliştirme ve değiştirme açısından yeni ve güncel bilgiler elde ederler.
- BT- IT bilişim teknolojileri sistemleri kullanan kişiler; iş zekası altyapısının, güvenli bir şekilde muhafaza edilmesi konusunda çalışırlar. Bu sistemler sayesinde verilerin güvenli bir şekilde işlenip saklanmasını sağlarlar.
- Şirket sahipleri, yöneticileri veya CEO’ları olan kişiler; şirketlerdeki verimliliğin artması, operasyonel faaliyetlerin düzenlenmesi ve şirketlerin sürekli olarak büyümesi amacı ile iş zekası sistemleri kullanırlar. Bu sistemler sayesinde, hızlı ve pratik şekilde gerçekçi hedefler koyarak şirket çalışmalarını düzenleme imkanı bulurlar.
- Büyük veya küçük çapta işletme sahipleri; işletmelerin içerisinde bu sistemlerin kullanımı, işletmelerin büyümesinde ve gelişmesinde oldukça fayda sağlar. Topladığı gerçekçi veriler ışığında, işletmesinin stratejik faaliyetlerini düzenleyen işletme sahibi kişiler, bu sistemler sayesinde sürpriz sonuçlarla karşılaşma ihtimalinden kurtulur.
Bu sistemleri kullanacak kişiler, kendileri için en iyi sonucu almak istiyorlar ise sistemleri almadan önce mutlaka profesyonel yardım almaları gerekir. Bu yardım sayesinde şirketleri veya işletmeleri için en doğru iş zekası sistemini bularak faydalarından yararlanmaya başlarlar.
